MENU
Huta szkła Carlsthal w 1880 r.

Dodał: TW40° - Data: 2015-08-14 20:46:55 - Odsłon: 1744
Rok 1880

Data: 2015:08:13 09:42:39   Aparat: HP Scanjet SJ200  


Huta szkła Carlsthal została założona przez rodzinę Preusslerów w roku 1754 i była jedną z najbardziej znanych na terenie Karkonoszy i Gór Izerskich. Znajdowała się w okolicy zasobnej w złoża kwarcu, drewna i wody - podstawowych składników niezbędnych do produkcji szkła.

Według radcy Rolfa Schneckera (opisującego w roku 1765 osadę Carlstal – Orle) w głównym budynku huty usytuowany był piec topniczy przystosowany do pracy 10 hutników - dmuchaczy. Był to piec rusztowy, w którym uzyskiwano odpowiednią temperaturę wytopu dzięki spalaniu uprzednio przygotowanego, wysuszonego drewna. Do pieca wstawiano donice ze specjalnej glinki ogniotrwałej, które wypełniane były piaskiem kwarcowym i innymi sproszkowanymi surowcami. Donice posiadały pojemność kilkudziesięciu litrów, a po około 4 - 6 tygodniach były wymieniane na nowe. Przy każdym stanowisku pracował jeden mistrz szklarski z pomocnikiem. Nabierał płynną masę szklaną z donicy na metalowy piszczel, którą modelował do pożądanego kształtu. Następnie hutnik mógł wdmuchać bańkę masy szklanej do drewnianych lub metalowych form czy też uformować szkło bezpośrednio z piszczela.

Karkonoskie i izerskie huty szkła przeżywały lata rozkwitu około połowy XIX w. W hucie Carlstal - zatrudniającej w najlepszych latach około 100 pracowników - wytwarzano różnego rodzaju szkła białe i barwione w masie, warstwowe, filigranowe, szkło „millefiori” - „tysiąca kwiatów”, awenturynowe, rubinowe i w wielu innych kolorach, potem zdobione w warsztatach rzemieślniczych w Szklarskiej Porębie i okolicach. Tam też w roku 1842 została otwarta słynna huta szkła „Józefina”, kontynuująca osiągnięcia huty Carlstal. Wyroby szklane pochodzące ze Szklarskiej Poręby zasłynęły na świecie, szczególnie na londyńskiej wystawie przemysłowej z 1851 r., gdzie korespondent „The Times” stwierdzał:

„Najlepsze i najbardziej interesujące szkła kolorowe z Niemiec to szkła hrabiego Schaffgotscha z Prus. Niektóre z wystawianych eksponatów huty Schaffgotscha są w tym rodzaju produkcji najdoskonalsze na całej wystawie.”

Huta Carlstal-Orle została ostatecznie zamknięta w roku 1890. Jednym z dwóch budynków ocalałych z czasów funkcjonowania huty jest murowany z ciosanego kamienia obiekt dzisiejszej bazy turystycznej „Orle” (drugi to opuszczony dom mieszkalny hutników, stojący na środku osady). „Leśniczówkę” właściciel huty zbudował ok. 1860 roku prawdopodobnie jako miejsce administracji huty. Po jej likwidacji budynek służył służbom leśnym. Także w pierwszych latach po II Wojnie Światowej, była tu leśniczówka. W czasach działalności huty w wieżyczce nad wejściem znajdował się dzwon służący zapewne do wzywania hutników do pracy (kiedy masa szklana osiągała temperaturę umożliwiającą rozpoczęcie produkcji). Mógł być też dzwonem mgłowym wskazującym kierunek wędrowcom i tragarzom szkła w czasie częstej tu niepogody.
Strażnice

W połowie lat trzydziestych przy drodze na Halę Izerską postawiono dwa budynki Grenzschutzu - straży granicznej i służb celnych. Otrzymały one nazwy: „Breslau” i „Glogau” („Wrocław” i „Głogów”). Po aneksji Czechosłowacji w 1938 roku, jeden budynek zajmował Grenzschutz, drugi pracownicy leśni. Od roku 1940 służyły jako dom wypoczynkowy i szpitalny oddział rehabilitacyjny dla żołnierzy Wermachtu. W roku 1945 obiekty osady zajęła Armia Czerwona wysiedlając mieszkańców kolonii Carlsthal do Szklarskiej Poręby. Następnie przekazano je Wojsku Polskiemu. Do roku 1990 stacjonowała tu jednostka Wojsk Ochrony Pogranicza.

Gospoda Schneidera
Nieistniejąca już gospoda prowadzona przez rodzinę Schneiderów stała w miejscu dzisiejszego parkingu. Powstała w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku. Noblista w dziedzinie literatury - Gerhart Hauptmann - w gospodzie Schneiderów (którą często odwiedzał) umieścił początek akcji swojej sztuki „Und Pippa tanzt” („A Pippa tańczy”), napisaną w roku 1905. Schneiderowie dbali o reklamę gospody, drukując i sprzedając pamiątkowe pocztówki z jej wizerunkiem oraz zamieszczając ogłoszenia w lokalnej prasie zapraszające do odwiedzin osady.

(tekst ze strony )

  • /foto/443/443920m.jpg
    1878
  • /foto/311/311323m.jpg
    1890 - 1910
  • /foto/7822/7822543m.jpg
    1897
  • /foto/6631/6631799m.jpg
    1899 - 1903
  • /foto/9357/9357420m.jpg
    1910 - 1914
  • /foto/9388/9388674m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/9698/9698730m.jpg
    1910 - 1918
  • /foto/352/352184m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/371/371720m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/4116/4116524m.jpg
    1913
  • /foto/8263/8263880m.jpg
    1914 - 1917
  • /foto/429/429368m.jpg
    1915 - 1916
  • /foto/4611/4611146m.jpg
    1915 - 1920
  • /foto/4611/4611148m.jpg
    1915 - 1920
  • /foto/8098/8098933m.jpg
    1915 - 1920
  • /foto/4027/4027151m.jpg
    1918 - 1920
  • /foto/7676/7676607m.jpg
    1920 - 1922
  • /foto/344/344578m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/4106/4106499m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/408/408101m.jpg
    1925 - 1935
  • /foto/8900/8900857m.jpg
    1925 - 1935
  • /foto/7597/7597359m.jpg
    1927
  • /foto/122/122849m.jpg
    1928 - 1939
  • /foto/6334/6334992m.jpg
    1929
  • /foto/5498/5498720m.jpg
    1931 - 1935
  • /foto/9253/9253250m.jpg
    1933 - 1936
  • /foto/10431/10431592m.jpg
    1995
  • /foto/6116/6116565m.jpg
    2002
  • /foto/119/119560m.jpg
    2006
  • /foto/119/119563m.jpg
    2006
  • /foto/119/119564m.jpg
    2006
  • /foto/128/128769m.jpg
    2006
  • /foto/404/404799m.jpg
    2011
  • /foto/438/438962m.jpg
    2011
  • /foto/3474/3474434m.jpg
    2011
  • /foto/3618/3618122m.jpg
    2011
  • /foto/4645/4645582m.jpg
    2014
  • /foto/8707/8707370m.jpg
    2019
  • /foto/8139/8139705m.jpg
    2019
  • /foto/10103/10103887m.jpg
    2022
  • /foto/10103/10103893m.jpg
    2022

Zbiory prywatne

Poprzednie: ul. Partyzantów Strona Główna Następne: Budynek szachulcowy (nieistniejący)